سفیرهای عروسکی/ هر کشوری با چه عروسک های سنتی شناخته شده است؟
تاریخ انتشار: ۸ بهمن ۱۴۰۱ | کد خبر: ۳۶۹۵۰۲۱۵
همانطور که عروسکها در ماقبل تاریخ هم بخشی از زندگی انسان بودهاند و بازماندهای از یک عروسک مرمری با دستهایی متحرک از دوره بابلی و عروسکهایی در مقبرههای اهرام مصر هم کشف شده است. برخی بر این باورند که قرار دادن عروسکها درون مقبره به این معناست که عروسک برای آن فرد، شیء عزیزی بوده است. به هر حال، عروسکها به شکلی در زندگی هر فرد وجود داشته و دارند.
بیشتر بخوانید:
اخباری که در وبسایت منتشر نمیشوند!
«لعبتک»ها در طول تاریخ
دهخدا در لغتنامهاش تعبیر جالبی از عروسکها دارد و آنها را «لعبت و آدمک» خوانده است. تاکیدش هم بر این بوده که بیشتر دختران این لعبتکان را میسازند و با آن بازی میکنند. رومیان و یونانیان باستان این عروسکها را در مقبره کودکان خود دفن میکردند و جالب این که دختران رومی و یونانی وقتی بزرگ میشدند و دیگر با عروسکهای خود بازی نمیکردند آنها را به الهههای خود تقدیم میکردند. بیشتر عروسکهایی که از درون مقبرههای قدیمی پیدا شدهاند، سر و شکلی ساده دارند و بیشترشان از گل، تکه پارچه، چوب یا استخوان ساخته شدهاند. بعضی عروسکها هم که از بقیه بهتر هستند از عاج یا موم درست شدهاند. هدف اصلی در ساخت این عروسکها این بوده است که آنها را به واقعیت نزدیک کنند، به همین دلیل 600 سال پیش از تولد مسیح باعث پیدایش عروسکهایی با دست و پاهای متحرک و لباسهای قابل تعویض شد. با پایان دوران عروسکهای باستانی، اروپا تبدیل به بزرگ ترین قطب تولید عروسک شد. بیشتر عروسکهای اروپایی از چوب ساخته میشدند. تعداد ابتداییترین عروسکهای چوبی ساخت انگلستان در قرن ۱۶ و ۱۷ که تا امروز به جا ماندهاند به 30 عدد هم نمیرسد. بعد از این در منطقه گرادنرتال آمان عروسکهای میخی تولید شد. عروسکهایی که دو پایشان میخ ساده و شبیه گیره لباس است. بعد از آن شکلوشمایل عروسکها هربار تغییراتی کرد و کاملتر شد و چرخه تولید عروسک آنقدر چرخید تا کمتر عروسک تکراری ببینیم و به این ترتیب صنعت عروسکسازی به یکی از پولسازترین صنعتهای جهان تبدیل شد.
کوکشی| کوچولوهای دستساز کدام کشور؟ ژاپن
نام کوکشی، عروسکهای دستساز چوبی، از دو قسمت «Ko» به معنی چوب کوچک و «keshi» به معنای عروسک گرفته شده است. ساخت این عروسکها در ابتدا منحصر به صنعتگران زائو بود و بعد به دیگر شهرهای ژاپن منتقل شد. کوکشیها در هیبتهای مختلف با چوب درخت گیلاس و یک درخت محلی ژاپنی ساخته میشود، بدون دست و پاست و این اعضا و لباسهای ژاپنی روی آنها نقاشی یا کندهکاری میشود و وقتی سر آنها را میچرخانید جیرجیر میکند. امروزه این عروسکهای جذاب بیشتر به عروسکهای کلکسیونی تبدیل شده و طرحهای متفاوت و بامزه کوکشیها آنها را به عنوان یک هدیه و سوغات ایدهآل ژاپنی تبدیل کرده است.
کچینا | بومیهای بامزه کدام کشور؟ قبیله هوپی
کچینا عروسکهایی با لباسهای رنگارنگ و روشن هستند که معمولا با طرحهای نمادین پوشیده میشوند، سر حیوانات را دارند و تزیینات خاص قبیله سرخپوستان هوپی در جنوبغربی آمریکا را به همراه دارند. این عروسکها را هم به دختران قبیله میدهند و هم از آنها برای آموزش باورهای خود درباره موجودات ماورائی استفاده میکنند. این باورها در فرهنگ قبیله هوپی بسیار مهم است. آنها معتقدند کچیناها در ابتدا آدمیزاد نبودهاند و وقتی رنج مردم هوپی را دیدند تصمیمگرفتند برای کمک به آنها به شکل انسان دربیایند و از طریق رقص، دعا و آواز به مردم برای بارش باران، رویاندن گیاهان خوراکی و درمان بیماران کمک کنند.
ماتریوشکا | تودرتوهای چوبی کدام کشور؟ روسیه
تولد «ماتریوشکا» به 132 سال پیش در روسیه برمیگردد. سرگئی مالبوتین نقاش روسی بعد از دیدن عروسکهای ژاپنی به فکر ساخت این عروسکها افتاد و آنها را در کارگاه خود خلقکرد. ماتریوشکا عروسکهای درون تهی چوبی هستند که چهره و پوشش روی آنها نقاشی شده است. بدنه آنها از وسط باز میشود و هر عروسک بعد از بازشدن نسخه کوچکتری از عروسک قبلی را درون خود دارد. این اتفاق بین 5 تا 7بار میافتد و در نهایت خانواده کوچکی از خانمهای چوبی روسی شکل میگیرد. این ساختار تودرتو به ساختار پیچیده و درونی انسان هم، معنی میشود. تقریبا بیشتر مردم جهان این خانواده عروسکی را میشناسند.
مونکاس| گِلیهای بیچهره کدام کشور؟ جمهوری دومینیکن
در جمهوری دومینیکن، مجسمهسازان گِلی، عروسکهای بیچهرهای به نام «مونکاس» میسازند که لباسهای زیبایی میپوشند و گُل، گلدان یا میوه ای را حمل میکنند. ترکیبی از مردم آفریقایی، اروپایی و بومی جمعیت دومینیکن در حوزه دریای کارائیب را تشکیل دادهاند و جمعیت این کشور یک چهره مشخص ندارند. همین موضوع، دلیل ساختن مونکاسهای بدون چهره است تا از این طریق به تقویت فرهنگ دومینیکنیها کمک کند. هم اکنون مونکاسها دیگر اسباببازی نیستند و به عروسکهای سنتی که هدیهای متفکرانه هم به حساب میآیند، تبدیل شدهاند. در چندسال اخیر، بعضی به ساخت این عروسکها با ابزار و لوازم دیگری مانند پارچه و نمد هم روی آوردهاند.
اندبله| شیرین و پرکاربرد کدام کشور؟ آفریقایجنوبی
عروسکهای «اندبله» آفریقایی بدن سادهای دارند که با مهرهکاریهای پیچیده و رنگارنگ تزیین شدهاند. بعضی از این عروسکها، مخروطی شکل هستند و بعضی دیگر روی پاهایی با کف پای صاف ایستادهاند. اندبلهها در آفریقا کاربردی متفاوت با دیگر کشورها دارند. دختران این عروسکها را میسازند تا مهارت مهرهکاری خود را تمرین و تقویتکنند. استفاده مردم از اندبلهها هم بامزه است. آنها از این عروسکها برای پیشنهاد ازدواج به فردی که دوستش دارند، استفاده میکنند و بعضی هم آن را به عنوان یک هدیه ارزشمند به تازه ازدواج کردهها میدهند.
غصه| افسانه بزرگ کدام کشور؟ گواتمالا
عروسکهای غصه، آدمکهای کوچکی هستند که از سیم، پارچههای رنگی و تکههای پشمی ساخته شدهاند و صورتی متعجب دارند. این عروسک برگرفته از یک افسانه گواتمالایی است که طبق آن خدای خورشید این عروسک را به شاهزاده مایا داده و به همین دلیل، میتواند هر مشکلی را حل کند. رسم هم بر این است که کودکان گواتمالایی مشکلات و رازهای خود را به این عروسکها میگویند و شبها آن را زیر بالش خود میگذارند تا وقتی بیدار میشوند این عروسکها به آنها جرئت مقابله با مشکلات را بدهد. حتی بعضی بزرگترها این عروسکها را به کلاه، هدبند یا لباس خود آویزان میکنند تا از آن انرژی بگیرند.
از مبارک تا دارا و سارا / معرفی 3 عروسک که هر کدام سرنوشت متفاوتی در کشورمان داشتند
با وجود فرهنگ غنی و مستعد در ایران ما هیچوقت نتوانستهایم عروسک مشخصی را به نمایندگی از کشور خودمان به دیگران معرفی کنیم. عروسکهای بومی و محلی بسیارند و در بیشتر مراجع تحقیقی، فقط به نام چند عروسک که بیشتر مخصوص نمایشگردانی است، اشاره شده است. در این مطلب به سه تجربه ایران در حوزه عروسک اشاره خواهیم کرد.
مبارک لباسی قرمز به تن دارد و با پوستی تیره با چند ریسمان روی صحنه گردانده میشود. شوخ و شیرینزبان است و بیشتر صدایش را با سوتک درمیآورند. او «مبارک» عروسک خیمهشببازی است که معمولا بیپرده و به طنز با مسائل روز جامعه شوخی میکند. فردی به نام مرشد هم کنار او مینشیند که جملههای مبارک را واضحتر به گوش مخاطبان میرساند و با مبارک همصحبت است. در بیشتر مواقع مبارک، مرشد را بابا صدا میکند و بیشترمان خاطره کوچکی از این گفت وگوها از زمان کودکی داریم.
لَیلی لیلی و مجنون را همه خوب میشناسیم. افسانهای لری وجود دارد که در آن مجنون شاعری است عاشق و دلخسته «لیلی»، پدر دختر با ازدواج آنها مخالفت میکند و مجنون سر به کوه و بیابان میگذارد. این نقطه شروع ساخت عروسک لیلی است. این عروسکها بیشتر عروسکهای ریسمانی و لولایی هستند. در پوشش این عروسکها بیشتر از لباسهای پولکدار تزیین شده با روبان و مهرههای شیشهای استفاده شده است و در جهان این عروسک را به نوعی نماینده ایران میدانند.
دارا و سارا حدود20 سال پیش کانون پرورش فکری کودکان و نوجوانان از عروسک دوقلوی دارا و سارا رونمایی کرد. ایده ساخت این عروسکها از سال 75 شروع شد تا جایگزینی برای عروسکهای باربی شوند اما اینطور نشد و این پروژه خیلی زود شکست خورد، به طوری که امروزه کمتر کسی این عروسکها را میشناسد. شاید یکی از دلایل شکست این عروسکها چهرههای معمولی و فاقد المانهای بومی و تنها توجه به پوششهای اقلیمهای مختلف ایران بود.
منابع این بخش از پرونده: موزه کودکی ایرانک، camp.com-inquirer.net
2323
کد خبر 1724396منبع: خبرآنلاین
کلیدواژه: عروسک تئاتر عروسکی میراث فرهنگی تمدن ساخت این عروسک ها عروسک ها عروسک هایی کدام کشور تبدیل شد شده اند
درخواست حذف خبر:
«خبربان» یک خبرخوان هوشمند و خودکار است و این خبر را بهطور اتوماتیک از وبسایت www.khabaronline.ir دریافت کردهاست، لذا منبع این خبر، وبسایت «خبرآنلاین» بوده و سایت «خبربان» مسئولیتی در قبال محتوای آن ندارد. چنانچه درخواست حذف این خبر را دارید، کد ۳۶۹۵۰۲۱۵ را به همراه موضوع به شماره ۱۰۰۰۱۵۷۰ پیامک فرمایید. لطفاً در صورتیکه در مورد این خبر، نظر یا سئوالی دارید، با منبع خبر (اینجا) ارتباط برقرار نمایید.
با استناد به ماده ۷۴ قانون تجارت الکترونیک مصوب ۱۳۸۲/۱۰/۱۷ مجلس شورای اسلامی و با عنایت به اینکه سایت «خبربان» مصداق بستر مبادلات الکترونیکی متنی، صوتی و تصویر است، مسئولیت نقض حقوق تصریح شده مولفان در قانون فوق از قبیل تکثیر، اجرا و توزیع و یا هر گونه محتوی خلاف قوانین کشور ایران بر عهده منبع خبر و کاربران است.
خبر بعدی:
جشنواره «عروسکخونه» برگزیدگان خود را شناخت/ تجلیل از حسن دادشکر و عادل بزدوده
آیین اختتامیه دومین جشنواره نمایش عروسکی تلویزیونی «عروسکخونه» عصر روز شنبه؛ ۸ اردیبهشت در سالن همایشهای برج میلاد و با حضور برگزارکنندکان جشنواره و البته با تاخیری دو ساعته برگزار شد.
در این مراسم محمد بحرانی، محمد لقمانیان، مریم سعادت، عادل بزدوده، وحید جلیلی حسن دادشکر، وحید آقاپور، هومن حاجعبدالهی، رضا فیاضی، ماشاالله شاهمرادی و ساقی زینتی حضور داشتند.
در ابتدای مراسم پس از قرائت آیاتی از کلام الله مجید و پخش سرود ملی جمهوری اسلامی ایران، حامد مدرس؛ مجری برنامه روی صحنه آمد و ضمن عرض سلام و خوشامدگویی گفت: همزمان در بستر سامانه شاد نیز این برنامه پخش میشود. این جشنواره از این نظر که مربوط به کودکان است از اهمیت بیشتری برخوردار است. اعتمادی که مسئولین رسانه از جبلی تا معاونت سیما به این جشنواره داشتند حائز قدردانی است. خیلی جالب ایت که در عرض دو دوره این جشنواره به قدری کار خود را خوب انجام داده که تبدیل به یکی از معتبرترین جشنواره عروسکی ایران زمین شده است.
پس از صحبتهای مجری برنامه، نمایشی از کودکان شرکت کننده در جشنواره اجرا شد و سپس فاطمه امینی (خاله گلی) به همراه عروسک گودرز با روی صحنه آمدند و با اجرای برنامهای کوتاه میزبان کودکان حاضر در سالن بودند.
امیدوارم از سال آینده این جشنواره را بینالمللی کنیم
در ادامه مراسم محسن برمهانی؛ معاون سیما رسانه ملی روی صحنه آمد و طی صحبتهایی گفت: ضمن عرض سلام خدمت شرکتکنندگان در این مراسم باشکوه، از کسانی که این رویداد را برای دومین سال برگزار کردند، تشکر میکنم. این اتفاق مهمی است در دورهای که تولید محصولات کودکان و نوجوانان بیشتر به حوزه انیمیشن روی آورده و خیلی جاها کارهای عروسکی فراموش شده، اما گرفتن زیر بغل این گونه محتوای کودک بسیار کار باارزشی است.
وی ادامه داد: حضور و برگزاری یک رویدادی که در دومین سال خود ۲۰ میلیون نفر به آن رای داده اند جای خوشحالی دارد. امیدواریم در سالهای آینده این اتفاق بزرگتر و باشکوهتر برگزار شود و امیدوارم از سال آینده این جشنواره را بین المللی کنیم چراکه چنین جشنواره عروسکی در منطقه نداریم. این جشنواره جای خوبی ایستاده است و در نهایت به نیابت از رییس سازمان صدا و سیما که به خاطر یک موضوع کاری پیش بینی نشده نتوانستند به این مراسم بیایند تشکر میکنم.
در ادامه گروه موسیقی روی صحنه آمدند و قطعاتی را برای کودکان و مهمانهای حاضر در سالن اجرا کردند.
بازیگران تئاتر «کی بود، کی بود، من نبودم» برگزیدگان بخش بازیگری
در این بخش محسن برمهانی، وحید آقاپور، مهدی صبایی روی صحنه آمدند تا جوایز بخش بازیگری را اهدا کنند. در این بخش هیات داوران متشکل از رضا مهدی زاده، فاطمه کریمخانی، امیر سلطان احمدی، سمیه عبدالله زاده، آرش مصطفایی، فاطمه امینی، حسین نعیمی ذاکر، سارا روستاپور و محمد بحرانی اعلام شدند و بعد از اعلام نامزدهای بخش بازیگری جایزه اصلی این بخش به بازیگران تئاتر «کی بود، کی بود، من نبودم» اهدا شد.
سپس نمایشی با صدای لالایی و با عنوان «پرواز فرشتهها» و با محوریت کودکان فلسطینی اجرا و تصاویری از برگزیدگان پویش «پرواز فرشتهها» پخش شد.
محمدصادق باطنی: میخواستیم عروسکها را به تلویزیون برگردانیم
محمدصادق باطنی؛ مدیر شبکه کودک روی صحنه آمد و طی صحبتهایی بیان کرد: تک تک شما قدم روی چشمهای بنده گذاشتید که به جشن تشریف آوردید. در این جشن «عروسکها» زبان مشترک ما و کودکان و سرزمین خیال هستند. مدتی این عروسکها کمرنگ شده بودند، اما تمام تلاش برگزارکنندگان جشنواره برگرداندن عروسکها بود که برای نسل جدید خاطره بسازند.
وی افزود: آرایی که در این جشنواره ثبت شد برای ما انگیزه داشت تا پرقدرتتر این جشنواره را ادامه دهیم. از مجموعه شاد کمنونم که با تمام قوا پای این جشنواره ایستاد. از کانون پرورش فکری کودکان ونوجوانان تشکر میکنم. از شهرداری تهران که میزبان این برنامه را برعهده گرفتند نیز قدردانی میکنم.
حسن دادشکر: تئاتر کودک فقط برای سرگرمی نیست!
پس صحبتهای مدیر شبکه کودک، مراسم تقدیری برای حسن دادشکر؛ بازیگر، نویسنده و کارگردان آثار کودک برگزار شد که رضا فیاضی، وحید جلیلی، هومن حاجیعبداللهی و مریم سعادت روی صحنه آمدند تا از حسن دادشکر تجلیل کنند.
حسن دادشکر طی صحبتهایی گفت: از توجهی که به برگزاری مراسم شده، تشکر میکنم. واقعیت این است که کار من چیزی جز وظیفه نبوده است. از سال ۱۳۵۰ با دیدن یک نمایش عاشق کار کودک شدم و پس از دوران دانشجویی این راه را ادامه دادم به این امید که نسلهایی را برای آینده کشورم تربیت کنم. تئاتر کودک فقط برای سرگرمی نیست بلکه پایه اصلی و فرهنگساز است و تحول ایجاد میکند. من هر کجا تریبونی بوده ابراز کرده ام که در سطح کشور کارهایی از کودک داریم که ملغمهای از جیغ و هورا کشیدن است! چرا در تلویزیون همه مجریان مثل هم کار میکنند چرا خلاقیت هنری در آن نیست و چرا همه از بچهها میخواهند جیغ و هورا بکشند!
وی افزود: این که میگویید «دارید خسته میشوید» عرایض بنده را تایید میکند. اگر هنری دارید پس کسی از آن خسته نمیشود. به عنوان یک علاقهمند از مسئولان تلویزیون خواهش میکنم فرمول جیغ و هورا را اصلاح کنند. من خدمتگذار بچههای این مراسم هستم. از تلویزیون و مسئولان و «عروسکخونه» به سهم خود تشکر میکنم. از همه همکاران و پیشکسوتان که در این جمع حضور دارند تشکر میکنم. ما نسلی بودیم که جز خدمت به فرهنگ و هنر کار دیگری نکردیم.
پس از صحبتهای حسن دادشکر از اون تقدیر شد و سپس مراسم تقدیری دیگری برای عادل بزدوده؛ بازیگر برگزار شد.
مریم سعادت در مورد عادل بزدوده صحبت کرد و گفت: ما صد سال با هم کار کردیم، اما واقعا وقتی به آن فکر میکنم در حال حاضر خاطرهای به یاد نمیآورم جز یک رفاقت سی، چهل ساله چیزی به خاطرم نمیآید.
عادل بزدوده: بیشتر عمرم را با عروسکها زندگی کردهام
عادل بزدوده نیز اذعان داشت: من بیشتر عمرم را با عروسکها زندگی کردهام. زمانی که قرار بود موجودی ساخته شود که بعدها اسم آن «زیزی گولو، آسی پاسی، دراکولا، تا به تا» شد، ما اولین سکانسها را که کار میکردیم اسم انتخاب شده بود و تنها کسی که میتوانست اسم او را به خوبی ادا کند مانی ۸ ساله بود که تعجب همه ما را برانگیخت.
محمد لقمانیان: با عروسکها میتوان حرفهای بزرگی زد
در ادامه مراسم پس از اجرای نمایش زورخانهای کودکان، مجری برنامه از محمد لقمانیان دعوت کر و این عنرمند پس از اینکه با عروسک «آقای بیچشمورو» روی صحنه آمد گفت: خوشحالم که امشب اینجا هستم. محمد لقمانیان یک عروسکگردان هستم. صدا پیشه بچه فامیل دور و عروسکگردان فامیل دور هستم. امروز میخواهم راجع به عروسکها صحبت کنم. عروسکگردانی در ایران شغل عجیبی است، اما به هر حال کسی از یک راهی باید نان دربیاورد و ما هم از عروسکها نان درمیآوریم. قصدم این است که بگویم با عروسکها میتوان حرفهای بزرگی زد.
وی ادامه داد: عروسکها خیلی کارها میتوانند انجام دهند مثلا میتوانند نفس بکشند. میتوانند حرف بزنند. حتی میتوانند ببینند. عروسکها تا اندازهای بامزه وساده هستند که میتوانند حرفهایی را بزنند که ما آدم بزرگها جرات بیان آنها را نداریم.
برگزیدگان دومین جشنواره «عروسکخونه» معرفی شدند
برای اهدای جوایز، ایرج محمدی، حسن دادشکر، محمدصادق باطنی، ساقی زینتی، مجید اکبرشاهی و حامد علامتی روی صحنه آمدند.
در بخش طراحی و ساخت عروسک از نمایش «خرگوشک و رودخانه» تقدیر و تندیس این بخش به نمایش «راز» اهدا شد.
در بخش طراحی هنری، از دو اثر «مترسک و آدم برفی» و «خورشید خانم کجایی» تقدیر و تندیس این بخش به نمایش «شازده کوچولو» اهدا شد.
در بخش صداپیشگی، از نمایشهای «کفشدوزک بداخلاق» و «امانتفروشی آمیرزا» تقدیر شد و تندیس این بخش به «مورچههای بامزه» اهدا شد.
در بخش عروسکگردانی، «آدمهای بافرهنگ» تقدیر و تندیس این بخش به «جادوی مهربانی» اهدا شد.
در بخش نمایشنامه از نمایش «خرگوشک و رودخانه» تقدیر شد و تندیس این بخش به نمایش «جادوی مهربانی» اهدا شد.
در بخش کارگردانی، از نمایشهای «خرگوشک و رودخانه» و «کی از همه پر زورتره» تقدیر شد و تندیس این بخش به نمایش «جادوی مهربانی» اهدا شد.
در ادامه مراسم، علی خواجه، محمدحسین بخشیزاده، محمدصادق باطنی، مجید اکبرشاهی، مقصود نعیمیزاده و احسان مهدی برای اهدای بخش دوم جوایز روی صحنه آمدند.
در این بخش از نمایش «دو دریچه» برای خلاقیت و انتقال معنا، به خاطر توجه به فرهنگ و ارزشهای از نمایش «پهلون کچل»، برای استعداد بداهه پردازی و طنز از نمایش «بی بی نبات و قندک» تقدیر شد.
در بخش برگزیده آرای مردمی نمایش سوم «کفشدوزک بداخلاق»، در رتبه دوم «کی بود کی بود من نبودم» تقدیر شد و جایزه اصلی این بخش به نمایش «هاجر عروسی داره» اهدا شد.
در انتهای این مراسم از کتاب «فرهنگنامه برنامههای عروسکی تلویزیون» که در اداره کل پژوهش صدا و سیما تهیه شده بود، رونمایی شد. این کتاب شامل مشخصات و عوامل همه برنامههای عروسکی تلویزیون از سال ۱۳۴۵ تا سال ۱۳۹۹ است.
منبع: برنا
باشگاه خبرنگاران جوان فرهنگی هنری رادیو تلویزیون